خواجه همام‌الدين‌علاء‌تبريزى از شعرا و سخنگويان نامدار آذربايجان است كه به سال ٦٣٦ ه. در تبريز به دنيا آمده است. وى از دوستان نزديک خواجه شمس‌الدين‌جوينى و از نديمان او بود. همام زاويه‌اى در تبريز داشت و در آن به ارشاد سالكان مى‌پرداخت. او مدتى به كارهاى ديوانى مشغول شد و حتى به تصدى وزارت آذربايجان نیز رسيد. اما اين كارها او را از امور معنوى باز نداشت.
همام در فنون ادب از قبيل شعر و انشاى فارسى و عربى و محاوره و حسن خط از بزرگان زمان خود بود. معلوم نيست كه همام در تصوّف از كدام مشايخ فيض يافته است. مشهور است كه وى از خواجه نصيرالدين‌طوسى كسب علم كرده است و از اقران قطب‌الدين‌شيرازى بود و قطب‌الدين‌مفتاح‌المفتاح را به خواهش او تأليف كرده است. شرف‌الدين‌هارون و پسرش شمس‌الدين‌صاحب‌ديوان نيز كه به سال ٦٨٥ ه. به امر ارغون به قتل رسيد، از معاصران و نزديكان همام است. همام مثنوى صحبت‌نامه را به نام وى سروده است.
همام به سعدى ارادتى خاص دارد و گويا سعدى در تبريز همام را ديده است. بعضى از غزل‌هاى همام به تقليد از سعدى است. مرگ همام در سال ٧١٤ هجرى در تبريز روى داده است. و خواجه رشيد‌الدين‌فضل‌الله بعد از مرگ همام، اشعار پراكنده‌اى او را جمع‌آورى كرده و مقدمه‌اى بر آن ديوان ٧١٨ ه. كه سال قتل رشيد - نوشته است. بی‌تردید اين كار نزدیک سال ٧١٤ انجام گرفته است. ديوان خواجه همام قريب دو هزار بيت دارد که مشتمل بر اشعار فارسى و عربى در قالب قطعه، مثنوى، قصيده، غزل و رباعى است.
...
دیدگاه خود را بنویسید